Μικρό Μ-Λ Τσιτατολόγιο - [ART-6]

ΜΙΚΡΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ - 2 :  Κείμενα με τον χαρακτηρισμό αυτόν, αποτελούν εδώ συνοπτικές θεωρητικές αναφορές

σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. Εν γένει αφορούν θεωρήσεις απ’ την οπτική του γράφοντος, φυσικά εδραζόμενες στο υπέδαφος γνωστών θεωριών αλλά συχνά σε απόκλιση ή ρήξη μ’ αυτές, και πάντως ενταγμένες στην προσπάθεια συμβολής στην αναγκαία Ανα-θεώρηση του κοινωνικοπολιτικού.  Υπενθυμίζεται ότι οι θεωρήσεις γενικότερα, παρά τα υποκειμενικά τους στοιχεία και άσχετα με τα όποια προβλήματα και ποιότητά τους, δεν αφορούν πρόχειρες «απόψεις» αλλά προσεγγίσεις με πίσω τους ορισμένη επεξεργασία, αναγκαστικά παραλειπόμενη σε συνοπτικά κείμενα.

[ Το παρακάτω κείμενο ( εισαγωγικό σημείωμα & κυρίως κείμενο ) δημοσιεύθηκε ως Παράρτημα στο βιβλίο  «Τόσο Κοντά & Μακρυά » ( ΔΤ-2018) απ’ όπου αναδημοσιεύεται εδώ προς πάσαν χρήσιμον νομήν ].

Εισαγωγικό σημείωμα

Οπως και οι λαϊκές παροιμίες, έτσι κι ορισμένες φράσεις μεγάλων στοχαστών αποτελούν κατασταλάγματα επεξεργασμένης εμπειρίας, κατασταλάγματα σοφίας. Πρόκειται για τα περίφημα «ρητά» ή «αποφθέγματα», σύντομες και πυκνές νοηματικά φράσεις, ή και για εκτενέστερες φράσεις που πάντως με συντομία και πυκνότητα κοινοποιούν σκέψεις με βαρύτητα για σημαντικά βιοτικά ζητήματα.

Η υπενθύμιση παροιμιών και ρητών ή η παράθεση ως άνω φράσεων συνιστούν τα περίφημα «τσιτάτα», ένα λατινογενή όρο με θετική αλλά κι αρνητική φόρτιση.

Η θετική φόρτιση αφορά ακριβώς το συμπύκνωμα σοφίας που εκφράζουν ξεπερνώντας τη δυσκολία των ανθρώπων να επαναλάβουν την προηγηθείσα στοχαστική επεξεργασία ή και τη δυσκολία τους να μελετήσουν σε έκταση και βάθος τις εκτενώς διατυπωμένες από άλλους σκέψεις και προβληματικές που οδήγησαν στα αποφθέγματα αυτά.  Αφορά έτσι η θετική φόρτιση την υψηλή ιδεοπρακτική αξία των τσιτάτων, στους όρους της οικονομίας χρόνου και σκέψης που υποχρεώνει η ζωή τους ανθρώπους. 

Η αρνητική φόρτιση, οπωσδήποτε κι αυτή με αντίκρυσμα στα πράγματα, έχει 3 κυρίως πηγές. Η πρώτη αφορά τη σχετικότητα ισχύος των φράσεων αυτών, μιας και η αλήθεια τους σπάνια είναι καθολική και συχνότερα συνδέεται με ειδικότερους όρους και συνθήκες που όμως αποκρύβει ακριβώς η συντομία και η αποκοπή τους απ’ την προηγηθείσα προβληματική. Η δεύτερη αφορά τη σχετικότητα ισχύος που συνδέεται με την υποκειμενική προβληματική που υπάρχει πίσω τους, με την ιδιαίτερη ματιά και σκέψη αυτού που τη διατύπωσε, σκέψη που ποικίλει σε βάθος κι ευστοχία και που πάντως δεν παύει να είναι ανθρώπινη.  Η τρίτη αφορά την κατάχρησή τους όπως αποδίδεται και με τον αρνητικά φορτισμένο όρο «τσιτατολογία».  Η αυθαίρετη (αν και σιωπηρή συχνά) επέκταση  του πεδίου ίσχύος τους, η ελλοχεύουσα αξίωση παραδοχής «αλάθητου» της πηγής τους, και τέλος η χρήση τους όχι προς υποβοήθηση της σκέψης και του συλ-λογισμού αλλά προς παύση τους μέ σκοπό τη χειραγώγηση κι οπαδοποίηση, συνιστούν κυρίως αυτή την κατάχρηση οδηγώντας σε εκπτώσεις του συλ-λογισμού και σε στειρώσεις σκέψης, τροφοδοτώντας άγονους διχασμούς σ’ ένα τοπίο όπου συναγωνίζονται ο φανατισμός των «παπαγάλων» και ο αντίπερα χαωμένος «κριτικός» σχετικισμός.

Ιδιαίτερα η θετική κι αρνητική λειτουργία των τσιτάτων εκδηλώνεται στο χώρο της κοινωνικοπολιτικής ιδεοπραξίας. Εύλογα κάπως, αφού εκεί συντελούνται έντονες και σημαντικές ιδεολογοπολιτικές συγκρούσεις και μάλιστα σ’ ένα έδαφος που απ’ τη μια ξεπερνά την τρέχουσα κοινή εμπειρία εγείροντας ιδιαίτερες αξιώσεις «θεωρίας» κι αφαιρέσεων ενώ απ’ την άλλη αποτελεί έδαφος «μαζικών» διαδικασιών κι όχι απλώς διαπάλης «ειδημόνων». Φυσικά, το ως άνω δίκοπο των «τσιτάτων» καθόλου δεν σημαίνει ότι οφείλουμε να κάψουμε την καλύβα μας για τους ψύλους, δηλ. να πετάξουμε όποια σοφία σύναξε η πατούσα του ανθρώπου στην άμμο του χρόνου και του κόσμου επιστρέφοντας στον πρωτογονισμό αν και καλωδιωμένοι με μαραφέτια υψηλής τεχνολογίας. Οφείλουμε ωστόσο να αντιστεκόμαστε στις καταχρήσεις της τσιτατολογίας ή άλλως να την «οικονομούμε» με οδηγό τη γονιμότητα του κοινωνικού συλ-λογισμού. Δεν υπάρχει ασφαλώς τέλεια «συνταγή» γι αυτό, οι αναβαθμιζόμενοι θεσμοί και οι χειραφετητικοί προσανατολισμοί στην ίδια τους τη διαλεκτική είναι ό,τι καλύτερο έχουμε και στο επί μέρους αυτό ζήτημα.

Μεγάλο θύμα της καταχρηστικής τσιτατολογίας, αλλά ταυτόχρονα και θύτης, υπήρξε το πολύμορφο πλήρωμα της αριστεράς. Πλήρωμα αμελέτητο στην ουσία όσο και αδιάσκεπτο, στα όρια του κοινωνικοπολιτικού αναλφαβητισμού σχεδόν στο σύνολό του, πλην με απαιτήσεις ηγεμονικού λόγου, κατέφυγε σ’ αυτή χωρίς συνήθως να κατανοεί τα ελάχιστα του ίδιου του λόγου του. Η προκρούστεια απλούστευση και η νοηματική εκτροπή δεκαετιών προστέθηκαν έτσι στις φυσιολογικές ελλείψεις, τα όποια λάθη, τις αντιφάσεις ή τις αμφισημίες των κλασικών θεωρητικών της αριστεράς. Ετσι, όχι μόνον τροφοδοτήθηκαν αδιέξοδα, διχασμοί κι αποκαμωμένες παραιτήσεις αλλά και απαξιώθηκαν πολύτιμα στοιχεία της κλασικής κοινωνικο-πολιτικής σκέψης, πολύτιμα για την ίδια την εξέλιξη και ζωντάνια της.

Σήμερα, εποχή μεταβατική και υψηλών ιδεοπρακτικών απαιτήσεων, και ταυτόχρονα εποχή κόπωσης, άστοχης τύρβης, σαβούρας και συγχίσεων, το ως άνω πλήρωμα έχει περιέλθει ορισμένως σε κατάσταση νηπιαγωγείου είτε υπό τον μανδύα του «ρεαλισμού» είτε υπό τη σημαία μιας ασώματης «συνέπειας».  

Ισως είναι έτσι χρήσιμη μια ελάχιστη επ-ανά-ληψη  δυό μεγάλων κλασικών, έστω στά όρια ενός μικρού Μ-Λ «τσιτατολογίου». Χρήσιμη τόσο για τους γνωστούς «συνεπείς» Μ-Λ του ως άνω πληρώματος όσο και για όσους κατά βάθος έχουν υιοθετήσει τους κλασικούς ως «χρήσιμους ηλίθιους» συνηγόρους του μεσαιοταξίτικου κεϋνσιανισμού.  Χρήσιμη ως τροφή γιά σκέψη που ίσως μπορεί να υποβοηθήσει απολογισμούς, ανα-λογισμούς, συλ-λογισμούς και προσανατολισμούς.

Πρόκειται φυσικά για ένα τσιτατολόγιο ελάχιστο και πολύπλευρα ελλειμματικό της σκέψης των  Μ & Λ, με φιλοδοξίες απλής αλφαβήτας. Αποτελεί στοιχειώδη σταχυολόγηση σημείων που αφορούν ζητήματα της συγκυρίας απέναντι στα οποία η πέριξ αριστερή σκέψη έχει καταδήλως υποστεί έμφραγμα, μια σταχυολόγηση (του 2013) που απευθύνθηκε τότε σε στενό κύκλο.

Ας  μη σκεφτεί βέβαια κανείς πως αυτή η σταχυολόγηση μπορεί να στηρίξει ευθέως  «πρακτικές συνταγές». Ούτε όμως πως δεν αφορά με ζωτικό τρόπο το σήμερα. Παρ’ ότι ως συνέχεια κι εφαρμοστική εξειδίκευση εκείνων των σκέψεων ένα πλούσιο έργο των ίδιων και των επιγόνων, καθώς και πολύτιμες αναθεωρήσεις, καταθέσεις σύγχρονων στοχαστών και τρέχουσες αναλύσεις  παλεύουν με τα  παλιά και νέα ανοιχτά θέματα. Περαιτέρω ο καθείς, αν βρίσκει λόγο, ας αναζητήσει εντός του και πέριξ τα φώτα του δρόμου.

                                                                                                                ΔΤ - Δεκέμβριος 2017        

Μικρό  Μ-Λ  Τσιτατολόγιο Βασικής Επ-Ανά-ληψης   ( ΔΤ-2013)

1)  «Η Αλλοτρίωση της Εργασίας είναι η πηγή της Ιδιοκτησίας...Υστερα η Ιδιοκτησία γίνεται το μέσον για την Αλλοτρίωση της Ζωής ... Η Αλλοτρίωση, η Αποξένωση του ανθρώπου απ’ τον Εαυτό του κι απ’ τον Αλλο... ξεκινάει απ’ την αποξένωση του ανθρώπου απ’ το προϊόν της εργασίας...». (Μ-Χ44)

2)  «Η Αλλοτρίωση (σημ.ΔΤ : Καταχρηστικός Εργασιακός Καταμερισμός, Απόσπαση προϊόντος, ανάλογοι Καταναγκασμοί, Αλλότρια Συνείδηση, γενικά η Αποξενωμένη απ’ τον Πραγματικό-Δυνητικό Εαυτό μας Ζωή) πρέπει να καταργηθεί.  Αυτό απαιτεί :

α) γενικευμένη φτώχεια-στέρηση, που θα εξωθεί στην κατεύθυνση  αυτή. (σημ.ΔΤ: με κατάλληλη οδήγηση).

β) καλή παραγωγική ικανότητα, που θα επιτρέπει να ξεφύγουν οι εργαζόμενοι απ’ την επανάληψη του κύκλου της ανταγωνιστικής επιβίωσης και τις σχετικές βρωμιές. (σημ.ΔΤ: δηλ. όχι μπούρμπερη αλλά προσεκτικά, όπως στο σπίτι μας που πολιορκούμε να Απ-αλλοτριώσουμε κι όχι να Καταστρέψουμε. Ούτε όμως δήθεν «φιλολαϊκό» ξεζόρισμα που οδηγεί σε επανάληψη του βρωμόκυκλου).

γ) δυνατότητα παγκόσμιας επικοινωνίας  (σημ.ΔΤ: και σίγουρα μεταξύ ομόσταυλων 40 χρόνια ) ». ( Μ-ΓΙΔ)

3) «Η παραγωγή της Κοινωνικής Συνείδησης αλλά & η Αλλαγή των Κοινωνικών Σχέσεων έχουν ανάγκη τη μαζική αλλαγή των ανθρώπων. Αυτό, μόνον ένα πρακτικό κίνημα, δηλ. μια  ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ μπορεί να το πετύχει. Η επανάσταση δεν αφορά μόνον την ανατροπή της κυρίαρχης τάξης αλλά και την απαλλαγή των εργαζομένων απ’ την κόπρο του Αυγείου που κουβαλούν, αφορά τη θεμελίωση μιας Νέας Κοινωνίας ». (Μ-ΓΙΔ)

4) «Ο κομμουνισμός δεν είναι ένα “ιδεώδες σύστημα”,  αλλά το ΚΙΝΗΜΑ που ανατρέπει τη σημερινή Κατάσταση   (Σημ.ΔΤ: δηλ. του Πολιτικοοικονομικού Καθεστώτος της Αλλοτριωμένης Ζωής...) ». ( Μ-ΓΙΔ)

5) «Η υλιστική διδασκαλία της Αλλαγής ξεχνάει ότι ο Ανθρωπος-Διαμορφωτής πρέπει κι αυτός να αλλάξει. Η Σύμπτωση των δύο αλλαγών είναι η Επαναστατική Πράξη». (Μ-ΘΦ.3)

6) «Η οπτική του παλιού υλισμού αφορά την Αστική Κοινωνία, η δική μας αφορά την Εν Κοινωνία Ανθρωπότητα». (Μ-ΘΦ.10)

7) «...Ρε παιδιά, το ζήτημα ΔΕΝ είναι ενα  ”κοινωνικό κράτος” που τραγουδάτε, αλλά μια Γενική Δημοκρατία Ευθύνης κι Απαλλοτρίωσης του Κράτους.  “Σας το είπα κι έσωσα την ψυχή μου” ». (Μ - Κριτική στο Πρόγραμμα της Γκότα, σε περίληψη ΔΤ- Η κριτική λογοκρίθηκε απ’ το (γερμανικό) κόμμα κι έμεινε αδημοσίευτη πάνω απο 10 χρόνια).

8) «Να θεωρούμε το τοκογλυφικό κεφάλαιο σαν το βασικό και την κατάργησή του σα βάση του κοινωνικού μετασχηματισμού είναι φαντασιοπληξία σαν αυτή των πονεμένων μικροαστών του 17^ου αιώνα». (Μ-Αθλιότ.Φ).

9) «Οποιος κλειστεί στα οικονομικά αδυνατεί να οδηγήσει  ΟΛΟΝ τον ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟ αγώνα και δεν έχει ιδέα για την πραγματική Πολιτική... Ο Οικονομικός Αγώνας ΔΕΝ μπορεί ΠΟΤΕ να αποκτήσει Πολιτικό Χαρακτήρα γιατί είναι από μόνος του Στενός...». (Λ-ΤΝΚ)

10) «Δεν υπάρχει μόνο Συνδικαλισμός και Πολιτική, αλλά και  Συνδικαλιστική  ουσιαστικά  Πολιτική, μια πολιτική Αστική στο χώρο του Κινήματος...». (Λ-ΤΝΚ)

11) «Η ανάπτυξη του κινήματος κάνει πιό αναγκαία την πολιτική που παραμένει ΑΠΡΟΣΙΤΗ στους απαίδευτους χειροτέχνες. Και δεν αρκεί ο Οικονομικός αλλά ούτε ο Πολιτικός Αγώνας αλλ’ απαιτείται & Θεωρητικός αγώνας.  Χωρίς Επαναστατική Θεωρία δεν υπάρχει επαναστατική Πράξη.  Κι όσο ανεβαίνει το μαζικό Κινημα τα πράγματα γίνονται πιό πολύπλοκα και η θεωρητική ανάγκη μεγαλώνει...». (Λ-ΤΝΚ)

12) «Πρέπει να καταρτίσουμε τους  Εργάτες, Επιστήμονες, Φοιτητές κτλ... για να μπορούμε να μιλήσουμε μαζί τους Πολιτικά». (Λ-ΤΝΚ)

13) «Η εργατική τάξη (σημ.ΔΤ: & οι ημιπρολετάριοι πτυχιούχοι μετά από 100 χρόνια + το κόμμα τους) είναι σε θέση να αναπτύξουν μόνον μια Συνδικαλιστική Αντι-Εργοδοτική Συνείδηση καθώς και μια Πανσυνδικαλιστική Πολιτική Διεκδικήσεων απ’ το Κράτος. Γι αυτό η Επαναστατική Συνείδηση στο Εργατικό Κίνημα, (σημ.ΔΤ: δηλ. η Συνείδηση του Περιεχόμενου & του Τρόπου της Κοινωνικής Επανάστασης, όχι η τεχνική της Εφόδου), μπορεί να έρθει μόνον απ’ Εξω, δηλ. τη Διανόηση...» (σημ.ΔΤ- σύνοψη άλλων σημείων : Οχι πως και η διανόηση δεν είναι αποβλακωμένη στην πλειοψηφία της, γι αυτό τα σούρνω σε μια σειρά γραμματιζούμενους δικούς μας (απ’ τον Μαρτίνοφ, ως τον σεβαστό γερο-Πλεχάνωφ, πχ), και μή (ένα σωρό καθηγητάδες, δηλ), αλλά ό,τι έχει να βγεί από κει και μόνον θα βγεί...). (Λ-ΤΝΚ)

14) «Δεν είναι μόνον ότι η Συνείδηση έρχεται απ’ τη Διανόηση. Ερχεται κι ΕΞΩ απ’ τον Οικονομικό αγώνα κι ΕΞΩ απ’ τη σχέση των Εργαζομένων με τους Εργοδότες και το Κράτος. Ερχεται ΜΟΝΟΝ μέσα απ’ την αμοιβαία σχέση ΟΛΩΝ των τάξεων όπως μόνο η θεωρητική δουλειά μπορεί να τη συλλάβει και να κτίσει μια αντίστοιχη πολιτική...». (Λ-ΤΝΚ)

                                                                                             ~ ~ ~